Stop met de illusie dat Turkije bij EU kan komen

Bron: Elsevier 19.9.2011 interessante beschouwing door hun columnist Syp Wynia

Het Turkije van premier Recep Tayyip Erdogan is op openlijke ramkoers met Europa, Israël, Griekenland en eigenlijk ook met de Verenigde Staten. Het land lijkt zich niet meer te bekommeren over een toekomstig lidmaatschap van de Europese Unie.

De jongste agressieve manoeuvre van de regering-Erdogan is zowel militair als diplomatiek. Turkse marineschepen, zo heeft Ankara aangekondigd, gaan voorkomen dat zowel Israël als (Grieks-)Cyprus naar gas kunnen boren in hun onderlinge zeegebied.

Erdogans agenda
Als Cyprus volgend jaar voorzitter van de Europese Unie wordt, wil Turkije de betrekkingen met de Europese Unie geheel bevriezen.

Zo wordt in hoog tempo zichtbaar wat de eigenlijke agenda van Erdogan is. Toen hij negen jaar geleden ….
aan de macht kwam, deed hij zich voor als een gematigd man, die vervolgens enthousiast werd omarmd door zowel christendemocraten, liberalen, socialisten als de groenen in Europa.

Mede onder druk van de toenmalige Amerikaanse president George W. Bush – die dacht Turkije nodig te hebben om Irak vanuit het noorden aan te kunnen vallen – gaven de Europese leiders Turkije een startdatum voor het begin van toetredingsonderhandelingen tot de Europese Unie.
Islamist
Toen al was duidelijk dat de ‘gematigde islamist’ Erdogan vooral met Europa flirtte om binnenslands de krijgsmacht en de politieke concurrentie een toontje lager te laten zingen. Het had er toen al alle schijn van dat Erdogan wordt gedreven door een tweeledig, zowel nationalistisch als religieus revanchisme: de terugkeer van de islam als dominante factor in Turkije en daarbuiten en eerherstel voor Turkije na de ondergang van het Ottomaanse Rijk.
Gaandeweg komt de aap uit de mouw. Erdogan heeft zich meester gemaakt van de leiding van de lobby van islamitische landen, de OIC, die de mensenrechten ondergeschikt wil maken aan islamitisch recht. Erdogan heeft de strategische alliantie met Israël verlaten en steunt nu Hamas in Gaza, wat hem in de Arabische wereld – waar de voormalige Turkse overheersers niet bepaald populair waren – geen windeieren legt.
Gas-dominantie
Betrekkelijk nieuw is dat Erdogan nu ook nadrukkelijk de energiepolitiek in zet voor zijn neo-Ottomaanse strategie. De Europese Unie dacht tot dusver samen met Turkije de gas-dominantie van Rusland te kunnen omzeilen, maar lijkt op het verkeerde paard te hebben gewed. Erdogan wil onder meer een toekomstige pijplijn die Israël via Grieks-Cyprus met Europa verbindt, met militaire middelen blokkeren.
Eindelijk vallen nu ook bij doorgewinterde Turkije-fans in Europa de schellen van de ogen. Europarlementariër Hans van Baalen, binnen zijn eigen VVD een van de aanjagers van het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie, stelt zich nu wel scherp op. Het naïeve idee dat Turkije ‘de brug’ moest zijn naar het Midden-Oosten en daartoe lid moest worden van de Europese Unie is aan het vervagen.

Goede betrekkingen met Turkije blijven, voor zover mogelijk, natuurlijk zinvol. Maar het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie, zoveel is nu ten overvloede duidelijk, kan beter als een illusie worden afgeschreven.