Onderzoek: ‘Moderniseer wraking rechter’

Bron: nieuwsbrief De Rechtspraak 20.12.2012
Verzoeken tot wraking van een rechter moeten niet langer binnen het eigen gerecht, maar door een hogere rechter worden beoordeeld. Tegelijkertijd moeten er maatregelen worden genomen die het oneigenlijk gebruik van de wrakingsprocedure tegengaan. Hiervoor moet de wet worden aangepast. Dat zijn enkele van de conclusies van onderzoek in opdracht van de Raad voor de rechtspraak naar de vraag of de wrakingsprocedure kan worden verbeterd.
“Dit zijn goede bouwstenen voor de discussie over de modernisering van de wrakingspocedure,” zegt Erik van den Emster, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak. “Wraking is een belangrijke waarborg voor de onpartijdigheid van de rechter. Daarom is een zorgvuldige en goed functionerende wrakingsprocdure van groot belang voor het vertrouwen in de Rechtspraak.”
In samenhang met het onderzoek wordt binnen de Rechtspraak al geruime tijd gewerkt aan mogelijke aanpassingen van de wrakingsprocedure. In de eerste maanden van …… 
   2013 organiseert de Raad voor de rechtspraak samen met de presidenten van de gerechten en de leden van de wrakingskamers (de instantie die over wrakingsverzoeken beslist) een conferentie over dit onderwerp. 

Onpartijdig
Wraking is een procedure bij de rechtbank, die bedoeld is om de onpartijdigheid van een rechter te beoordelen. Als er redenen zijn om aan te nemen dat een rechter vooringenomen is, kan degene die daar nadeel van denkt te kunnen ondervinden die rechter wraken. Zo nodig kan daarmee de rechter worden vervangen.
Er is veel discussie over wraking. De afgelopen jaren worden steeds meer wrakingsverzoeken ingediend. Omdat het overgrote deel van de zaken wordt afgewezen, betekent dit vaak onnodige vertraging. Tegelijkertijd vragen sommige politici zich af of de wrakingsprocedure op dit moment wel genoeg waarborgen biedt voor een onpartijdig oordeel over het optreden van rechters. 

Hogere rechter
Onderzoekers van de Universiteit van Utrecht vergeleken de wetten, regels en procedures over wraking in Nederland met die in een aantal Europese landen, met name in Frankrijk en Zwitserland. Ze stellen onder meer voor een wrakingsverzoek ook in Nederland altijd te laten beoordelen door een hogere rechter. Nu gebeurt dat door rechters van het eigen gerecht.
 De wrakingsprocedure. Een rechtsvergelijkend onderzoek naar de mogelijkheden tot herziening van de Nederlandse wrakingsprocedure (pdf, 1,75 MB)
Daarnaast bekeken onderzoekers van het Universiteit van Utrecht en de Roosevelt Academy in Middelburg naar het gebruik van wrakingsinstrumenten en naar de ervaringen van partijen en hun procesvertegenwoordigers in de praktijk. Zij kwamen tot de conclusie dat wraking vaak wordt ingezet als signaal dat de men problemen heeft met de behandeling van de zaak, en niet omdat men echt twijfelt aan de onpartijdigheid van de rechter.
 Wraking bottum-up. Een empirisch onderzoek (pdf, 1,15 MB) 

Oneigenlijk gebruik
Oneigenlijk gebruik kan op verschillende wijzen worden tegen gegaan, bijvoorbeeld door de partij die het verzoek tot wraking heeft gedaan, bij een afwijzing te veroordelen tot de proceskosten. Ook wordt wraking soms gebruikt als tactiek om een rechtszaak te vertragen. Daarom zou een wrakingsverzoek volgens de Utrechtse onderzoekers niet meer automatisch moeten leiden tot schorsing van de rechtszaak of zouden er maatregelen getroffen kunnen worden om de procedure te versnellen.
“Aan de ene kant zal deze prikkel het oneigenlijk gebruiken van de wrakingsregeling stevig temperen, terwijl tegelijkertijd de legitimiteit van het instrument en daarmee het maatschappelijk draagvlak wordt vergroot, met daaraan gekoppeld een vergroting van de efficiëntie,” stellen de onderzoekers. 

Stijging
Uit cijfers van de Raad voor de rechtspraak blijkt dat het aantal wrakingsverzoeken is gestegen van 248 in 2007 naar 557 in 2011 op het aantal van 1,8 miljoen rechtszaken. Het aantal keren dat een rechter terecht werd gewraakt is klein: in 2011 werd de wraking 36 keer gegrond geoordeeld.
http://www.rechtspraak.nl/Actualiteiten/Nieuws/Pages/Onderzoek-Moderniseer-wraking-rechter.aspx