Voorkom beleggingsfraude met de ABCDEF-check

Bron: Column Jeroen Vetter CapitalGuards 10.10.2011
Terwijl de financiële crisis zijn climax nadert, werd Nederland eind vorige maand opgeschrikt door de grootste beleggingsfraude uit de geschiedenis. Het gaat volgens het Openbaar Ministerie om het bedrijf Quality Investments. Niet echt een verrassing, want het rommelde al een tijdje rondom dit bedrijf. Eigenlijk is het een ordinair piramide spel. Het is overigens niet de eerste keer dat er in Nederland een dergelijk geval van beleggingsfraude plaatsvindt. Bedrijven als EasyLife en PalmInvest gingen Quality Investments voor. Allemaal beleggingsfraudes die hetzelfde patroon vertonen. Wat mij wel verbaast is dat er elke keer weer mensen zijn die argeloos hun geld toevertrouwen aan deze dubieuze bedrijven. Met de ABCDEF-check blijft u voor eens en altijd verschoond van dit soort oplichters.

Alle hierboven genoemde oplichters vertoonden grote overeenkomsten. U mag dan ook verwachten dat de meeste mensen hier zo doorheen prikken. Gelikte brochures, ‘gegarandeerde’ en onrealistisch hoge voorgespiegelde rendementen, dure stands op de Miljonair …..
Fair en vooral directeuren die zich het liefst laten portretteren voor hun protserige huis of bij hun dito sportauto. Kortom, veel pracht en praal en weinig inhoud. Wie de moeite had genomen informatie op te vragen, kwam al snel tot de conclusie dat het één grote puinhoop was. Met de korte en doeltreffende ABCDEF-check waren de directeuren direct door de mand gevallen.

Er zijn nog een paar overeenkomsten. Al deze bedrijven stonden niet onder toezicht van de AFM, maar maakten gebruik van de vrijstellingsregeling die de Wet op het financieel toezicht biedt. Hiermee hadden de bedrijven min of meer vrij spel om er een potje van te maken en deden dat dus ook. Zo is er geen wettelijke verplichting voor het publiceren van een (door de AFM goedgekeurd) prospectus en is het niet verplicht dat beheer en bewaring van gelden gescheiden van elkaar plaatsvindt. Hierdoor konden de oplichters vrij beschikken over de gelden die beleggers inlegden.

De ABCDEF-check
Om snel te controleren of u te maken heeft met een betrouwbaar fonds van een betrouwbare aanbieder, kunt u een snelle en doeltreffende ABCDEF-check doen. Deze check geldt voor in Nederland gevestigde fondsen (voor in het buitenland gevestigde fondsen geldt een ietwat afwijkende scan).

U scant zes cruciale partijen die een rol dienen te vervullen bij een fonds. De Administrateur, de Beheerder, de Custodian (bewaarder), de Deelnemer, de Externe service providers en het Fonds zelf. De informatie hierover haalt u uit het prospectus en is veelal ook te vinden in een maandverslag van het fonds. De hierna volgende ABCDEF-opzet treft u altijd aan indien de beheerder van het fonds onder toezicht van de AFM staat.

Administrateur
De administrateur:
•    houdt een register bij van deelnemers in het fonds;
•    voert de beleggingsadministratie en de uitgifte en inkoop van participaties;
•    berekent periodiek de nettovermogenswaarde (koers) van het fonds.
De administrateur is onafhankelijk van de beheerder. Bij de eerder genoemde frauduleuze fondsen was er meestal geen administrateur.

Beheerder
Dit is de beheerder van het fonds. De beheerder:
•    is altijd een juridische entiteit (een onderneming);
•    voert het beleggingsbeleid uit zoals dat in een prospectus is vastgelegd;
•    kan alleen orders opgeven en nooit geld uit het fonds halen!

De AFM verstrekt uitsluitend een vergunning indien de beheerder voldoet aan alle in de wet gestelde eisen. Een beheerder dient deze vergunning te publiceren op haar website (klik hier voor een voorbeeld). De statutaire directie van een beheerder wordt door de AFM getoetst op deskundigheid en betrouwbaarheid voordat een vergunning wordt verstrekt. Bedrijven die niet onder toezicht staan, hebben dus de schijn bij voorbaat tegen. Wees dan extra op uw hoede.

Custodian (bewaarder)
De bewaarder – custodian in het Engels – vervult een cruciale rol. De bewaarder:
•    heeft als enige doelstelling het in bewaring hebben van de activa van het fonds;
•    is de juridisch eigenaar van de beleggingen in het fonds (deelnemers zijn de economisch eigenaren);
•    handelt uitsluitend in het belang van de deelnemers in het fonds;
•    ziet erop toe dat de beheerder het beleggingsbeleid uitvoert zoals dat in het prospectus is vastgelegd en grijpt in
      indien dat nodig is;
•    keurt de vaststelling van de nettovermogenswaarde goed die door de administrateur is berekend;
•    is als enige bevoegd om namens het fonds een bankrekening te openen en gelden over te schrijven;
•    is altijd een juridische entiteit. In Nederland wordt vaak een stichting als     rechtsvorm gekozen of een
      besloten vennootschap.

De directie van de bewaarder mag nooit uit dezelfde personen bestaan als die van de beheerder. Een deelnemer in een fonds stort zijn of haar deelnamebedrag altijd op de bankrekening van het fonds die de  bewaarder onder zijn hoede heeft.  De beheerder kan dus nimmer bij de gelden die door deelnemers worden overgemaakt. Wel zo’n veilig idee. Want juist hier ging het fout bij de eerder genoemde partijen.

Deelnemer
Persoon die participeert/deelneemt in het fonds en economisch eigenaar is van de participaties in het fonds.

Externe service providers
De belangrijkste externe service providers van een fonds zijn de accountant van het fonds en de juridisch adviseur. De laatstgenoemde is vaak een advocatenkantoor of een gespecialiseerde jurist. De accountant keurt de jaarrekening van het fonds goed. Bij beheerders die onder toezicht staan dient er ook een accountantsverklaring in het prospectus te zijn opgenomen. Fondsen van aanbieders die onder toezicht staan, gebruiken vrijwel uitsluitend de grote bekende accountantskantoren.

Fonds
Het fonds wordt vaak een beleggingsinstelling genoemd. In Nederland dient een fonds een prospectus en voorwaarden van beheer en bewaring te hebben. Dit is vaak in één document samengevoegd. Indien een fonds geen prospectus heeft, staat het per definitie niet onder toezicht van de AFM. Een aanbieder die u geen prospectus kan overhandigen, dient u direct te negeren. Ik geef toe, het zijn veelal oersaaie documenten, maar door het prospectus te lezen, kunt u snel in kaart brengen wie de spelers achter ABC en E zijn.

Doe de check
Indien u wordt benaderd door een ‘te mooi om waar te zijn fonds’ doet u de ABCDEF-check. Bij de frauderende fondsen was er geen sprake van een ABCDEF-opzet. Dat hadden de deelnemers snel kunnen checken. Sommige fraudeurs doen wel hun best om de indruk te wekken het ´goed geregeld te hebben´. U prikt vanaf nu door hun trucjes heen. Quality Investment bijvoorbeeld, had een heuse stichting opgericht die zogenaamd de functie van bewaarder moest vervullen. Maar u weet nu dat de directie van de beheerder nooit tevens de directie mag voeren over de bewaarder. Daar ging QI al de mist in. Beide directies bestonden uit één en dezelfde persoon: Frank L. Constateert u dit, dan bent u gelijk bij de les, want zowel de directie van een beheerder als van een bewaarder dienen uit ten minste twee personen te bestaan. Hieraan voldeed geen van de frauduleuze partijen.

Gezond verstand gebruiken
Dan is er nog het gezond verstand wat u kunt gebruiken. Dure auto´s, dure boten en een privéjet zijn juist de dingen die u niet wilt zien van uw beheerder. Al deze fraudeurs hebben blijkbaar een ziekelijke drang om rijkdom uit te stralen.

Gebruik ook uw gezond verstand als u de ABCDEF-check uitvoert. Zijn het totaal onbekende bedrijven, check ze dan via internet en raadpleeg de online registers op de AFM-website. Doe hetzelfde met personen. De simpelste tip die ik kan geven is u vooral te beperken tot aanbieders die wel onder toezicht staan. Het garandeert u geen goed rendement, maar behoedt u wel voor fraude. Ondanks dat enkele aanbieders zonder vergunning wel bonafide zijn, hadden alle frauduleuze partijen er geen.