Opinie: ‘Wees juist trots op de zwaarbevochten Nederlandse normen en waarden’

Bron: nieuwsbrief Het Parool 9.9.2023

Moeten Nederlanders zich aanpassen aan de cultuur en waarden van nieuwkomers, die in steeds meer steden in de meerderheid zijn? De Nederlandse identiteit van tolerantie en openheid moet juist worden beschermd, stelt Siep de Haan.

Waar reageert deze auteur op? Samenleven in een stad vol verschillende culturen, hoe doe je dat? Socioloog Maurice Crul gaf leiding aan een onderzoek naar de superdiverse stad van de toekomst – die in Amsterdam eigenlijk al begonnen is. Afgelopen zaterdag vertelde hij in Het Parool dat ‘witte Nederlanders eigenlijk enkel in Amsterdam-Zuid nog een duidelijke meerderheid vormen’. Lees hier het hele artikel

Naast klimaatschaamte en vliegschaamte lijkt er nu ook schaamte voor de eigen cultuur. Het idee dat nieuwkomers zich dienen aan te passen aan de oorspronkelijke bewoners, is achterhaald, aldus wetenschapper en socioloog Maurice Crul in Het Parool van zaterdag 2 september.

Wat de wetenschapper – ten onrechte – bedoelt, is dat nieuwkomers zich niet langer aanpassen aan de Nederlandse identiteit. Integendeel: de socioloog wil dat oorspronkelijke Nederlanders zich aanpassen aan de cultuur en waarden van de nieuwkomers. Is dat terecht? Geeft dat in alle gevallen een rijkere samenleving?

Ik vind van niet. In de afgelopen vijftig jaar hebben we op het gebied van normen en waarden fantastische resultaten bereikt. Vaak na een lange periode van politieke strijd; denk aan de rechten voor vrouwen, kiesrecht, recht op abortus, vrije meningsuiting, rechten van het kind en de vele verworvenheden van de lhbtq-gemeenschap. In veel moederlanden van nieuwkomers zijn deze rechten niet voorhanden.

Ook de openstelling van het burgerlijk huwelijk is een echt Nederlandse uitvinding, waarvoor meer dan tien jaar keihard is gestreden. Wereldwijd is ons westerse homohuwelijk veelvuldig gekopieerd. Zelfs de conservatieve Verenigde Staten hebben tijdens het presidentschap van Barack Obama, met hulp van het Hooggerechtshof, ‘ons’ homohuwelijk in de eigen wetten ingebed en opgenomen.

Mijn stelling is dan ook om juist de nieuwkomers te verleiden tot het incorporeren van onze waardevolle en verrijkende normen en waarden.

Afkeer van seksuele voorlichting

Een andere reden om voorzichtig te zijn is het feit dat met de nieuwkomers ook veel conservatief gedachtegoed ons land binnenkomt. Conservatieve christelijke en islamitische gelovigen lijken zich te verenigen met (een deel van de) aanhangers van rechtse partijen, onder andere in hun afkeer van seksuele voorlichting en/of informatie over lhbtq-gerelateerde onderwerpen.

Ouders met een streng conservatief geloof houden steeds vaker hun kinderen thuis wanneer op school informatie wordt gegeven over lhbtq-gerelatereerde onderwerpen of wanneer er seksuele voorlichting wordt gegeven. In Amsterdam blijven sommige leerlingen thuis op een Paarse Vrijdag (Het Parool, 25 maart jl.). Ook tijdens de geschiedenisles over de Tweede Wereldoorlog en de verschrikkingen rond de Holocaust is er kritiek vanuit ouders en leerlingen. De moord op zes miljoen Joodse burgers worden door sommige groepen ter discussie gesteld. Zelfs bij excursies naar de concentratiekampen worden steeds vaker leerlingen thuis gehouden.

De steeds grotere tegenstellingen in de maatschappij vertalen zich naar de klaslokalen. In Amerika is het nog vele malen ernstiger, conservatieve delen van het land nemen de ene na andere wet aan om abortus te verbieden of het onderwijs over lhbtq-onderwerpen aan banden te leggen en openbare uitingen hiervan te verbieden.

Het probleem doet zich met name voor in de grotere steden waar steeds meer leerlingen met conservatieve geloven woonachtig zijn. De afgelopen jaren komt het in Amsterdam steeds vaker voor dat regenboogvlaggen vernield worden en in brand gestoken, en ervaart meer dan driekwart van de homoseksuelen gevoelens van onveiligheid, fysiek of verbaal. Joodse mensen voelen zich kwetsbaar, vrouwen voelen zich onveilig in de openbare ruimtes.

Democratische waarden onder druk

De Nederlandse identiteit wordt gedefinieerd via wetten, normen en waarden. Maar ook de kunst bepaalt identiteit, verbindt en onderscheidt. Toneelgroep Amsterdam, de Nationale Opera en Ballet, het Concertgebouw, zij alle behoren tot de absolute wereldtop. Onze identiteit is ontstaan door wereldberoemde auteurs als Vondel en Anne Frank, geleerde denkers als Erasmus en Spinoza. Schilders als Rembrandt en Van Gogh bewijzen dat Nederland bestaat uit unieke talenten, die samen het culturele DNA van ons kleine landje definiëren.

Alleen al in Amsterdam leven we met meer dan 190 verschillende nationaliteiten respectvol samen in een stadsprovincie die ons uniek maakt. Amsterdam is een voorbeeld voor veel andere Europese en Amerikaanse steden, met een grote diverse stadsbevolking die harmonieus samenleeft. Deze succesvolle culturele demografie is opgebouwd met hulp van een grotendeels liberale westerse wetgeving. Dit alles bepaalt onze kernwaarden en identiteit, en daar mogen we trots op zijn. Die identiteit van tolerantie en openheid moeten we uitbouwen, onderhouden en bewaken.

Op scholen wordt terecht veel tijd besteed aan geschiedenis, democratie en burgerschap, de kernwaarden van ons land. Ieder jaar opnieuw wijst de onderwijsinspectie docenten op de verplichting meer aandacht te besteden aan de eigen Nederlandse normen en waarden.

Het motto moet daarom zijn: wees juist trots op de zwaarbevochten normen en waarden, zoals vrijheid van democratie, vrijheid van meningsuiting en vooral ook vrijheid om te mogen zijn wie je wilt zijn. In Europa zijn inmiddels genoeg voorbeelden van het feit dat onze westerse democratische waarden onder druk staan, onder meer in de conservatieve regimes in Turkije, Italie en Polen. Dit laatste land beschikt zelfs over lhbtq-vrije gemeentes.

Stop met het in de verkoop zetten van ons nationaal erfgoed. Ons erfgoed staat symbool voor nationale normen die ertoe doen. Daar mogen en kunnen we trots op zijn.

https://www.parool.nl/columns-opinie/opinie-wees-juist-trots-op-de-zwaarbevochten-nederlandse-normen-en-waarden~b161d209/