Jeugdzorg organiseer je niet achter de tekentafel

Bron: nieuwsbrief Gemeente.nu 21.6.2012
De G32 kwam onlangs met een plan om de Jeugdzorg te organiseren. Dit ins Blaue hinein, zonder het benoemen van de huidige problemen. “Dat is zorgelijk.” 
Lector Goos Cardool, die helpt bij de transitie van de Jeugdzorg naar gemeenten, ziet mooie kansen voor de hulp vanuit de lokale overheid. Daarbij is het dan wel van belang dat ze ook goed in kaart brengt waar de huidige knelpunten liggen, stelt Cardool. Verder is het ook niet gek de kosten op een rij te hebben
Eerst de kosten. In financieel krappe tijden zou het ook voor de gemeentelijke portemonnee van belang zijn dat het benutten van de eigen kracht en sociale netwerken van mensen geen loze kreet wordt. Een kind in de Jeugdzorg kost gemiddeld 20.000 tot 75.000 euro per jaar voor een gemeente. Uithuisplaatsing kost 40.000 euro; de zogeheten Jeugdzorgplus kost …. 
120.000 euro per jaar. Dat heeft de gemeente Woerden laten berekenen.

Kwetsbare gezinnen
Uit ander onderzoek blijkt dat 15 procent van de gezinnen kwetsbaar is. Om dat te bepalen is gekeken naar sociaal economische-status, de gezinssamenstelling (een eenoudergezin is bijvoorbeeld eerder kwetsbaar) en de gezondheid van ouders en kinderen (waarbij ook is gekeken naar verslavingen).
Het is de bedoeling de eigen kracht ouders en kinderen te versterken. “Het kind moet uit de instelling, de professional moet in gezin.” Tijdens een congres over de transitie van de Jeugdzorg kan het verhaal van Cardool de waardering van zijn luisteraars heel aardig wegdragen; toch twijfelen veel professionals aan het budget dat nodig is voor de zorg.
De lector erkent ook dat het lastig wordt op de korte termijn. “Maar op de lange termijn levert de investering in de eigen kracht van mensen juist veel op.”
Vanuit zijn dagelijks werk, als medewerker van de kinderinspectie, weet Cardool namelijk dat er flink wat jongeren in een te zwaar traject worden geplaatst. Dat is duur en vaak ook niet heilzaam voor de kinderen zelf. Om dit te voorkomen, is dan wel een beargumenteerde manier van doen nodig.
“De onderbouwing van wat we doen, is van groot belang. Natuurlijk, we moeten ook wel rennen, maar laten we dit fundamenteel aanpakken”, stelt Cardool.
Integrale aanpak
Gemeenten moeten op zoek naar langdurige oplossingen, vooral ook door te kijken naar de ouders. Vaak is er sprake van werkloosheid, schulden of verslavingen. Meestal zijn die mensen al bekend bij de gemeente. Punt is dan wel dat verschillende informatiestromen bij elkaar moeten komen.
Daar komt innovatief denker Laurens Waling om de hoek kijken, de tweede spreker op het congres. Jeugdzorg 3.0 heet zijn idee, dat zwaar leunt op digitalisering.
Waling draait het om. Waar professionals momenteel het dossier van een gezin beheren, wil deze spreker op het congres het dossier in de handen van het gezin geven. Dit gezin wordt vervolgens gevraagd of verschillende partijen in het dossier mogen. De gemeente, hulpverleners, et cetera.
Zo komen de verschillende informatiestromen digitaal bij elkaar met toestemming van de hulpvragers, waardoor er geen problemen zijn met de privacywetgeving.
Marktplaats
Een ander idee is de virtuele marktplaats voor de zorg. Daar kunnen mensen de hulp dan ook voorzien van een ranking, zoals dat al gebruikelijk is voor artsen door het al bestaande ZorgkaartNederland. Het organiseren van de zorg vanuit de cloud klinkt verfrissend. Het wordt dan ook enthousiast gebracht. Toch leven er twijfels onder zijn luisteraars bij het congres.
Het belangrijkste kritiekpunt gaat over het in handen geven van het dossier bij de ouders. Gaan ze dat wel delen met anderen? Waling denkt van wel, maar is ook wel heel positief ingesteld. Het gaat ook vooral om een andere manier van denken, zegt hij. Als het gaat om de zware probleemgevallen, dan is het aan de professional om ze mee te nemen in het idee.
Schotten
Waar beide sprekers het over eens zijn, is dat het hoe dan ook anders georganiseerd moet worden. Daarvoor moeten ook de verschillende geldstromen gebundeld worden. Waling maakt het beeldend door te wijzen op een experiment in een dierentuin. De hekken werden weggehaald, maar het eten bleef op dezelfde plaatsen liggen. De dieren bleven daarom in hun eigen hoed van de dierentuin zitten.
“Zo moet het niet gaan met de Jeugdzorg”, stelt de innovatieve denker. “Wat mij betreft gooien we al dat voedsel op dezelfde hoop.”