Daktuin geeft pand meerwaarde

Bron: nieuwsbrief Bouwwereld 26.11.2012
Stadslandbouw is inmiddels geen trend meer maar een duurzaam fenomeen, dat meerwaarde geeft aan te renoveren kantoorgebouwen. In Amsterdam is op het dak van het voormalige V&D-expeditiegebouw de grootste dakmoestuin van Europa aangelegd.

“Voor productie moet je in het Westland zijn. Hier, in deze moestuin, worden kruiden en groenten geteeld met een ander doel.” Bovenop het dak van het voormalige expeditiegebouw van Vroom & Dreesman relativeert Antoine Miltenburg van Biet & Boon de economische betekenis van dit stadslandbouwproject. Want hoewel de stadsmoestuin met 3000 vierkante meter de grootste van Europa is, heeft het toch vooral een sociale en educatieve betekenis. Het biedt daarmee aan het gebouwencomplex wel een meerwaarde die zich uitbetaalt in een betere verhuurbaarheid.

Toen Jan Huijbregts, vastgoedondernemer en eigenaar van het Zuidparkcomplex, enkele jaren geleden onverwacht geconfronteerd werd met het vertrek van V&D ……    als huurder, was de malaise in de kantorenmarkt al in volle omvang zichtbaar. Zuidpark bestaat uit een zes verdiepingen hoog kantoorgebouw (uit 1967 van architect Kraaijvanger) en een twee bouwlagen hoog expeditiegebouw. Huijbregts zag in dat alleen een rigoureuze transformatie, gebaseerd op duurzaamheid, soelaas kon bieden. Hij introduceerde een elektrische taxicentrale, een parkeergarage met veertig oplaadpunten voor elektrische auto’s en een gemeenschappelijk te gebruiken bedrijfsrestaurant waar de op het dak gekweekte groenten en vruchten op het menu staan. Het concept sloeg aan en binnen twee jaar is Zuidpark grotendeels weer verhuurd. Biet & Boon, gespecialiseerd in stadslandbouwprojecten, werd aangetrokken om de stadsmoestuin in te richten.
Daklekkagedetectiesysteem
Constructief onderzoek door het architectenbureau Archicom (verantwoordelijk voor het ontwerp van het totale renovatieplan) en Adviesbureau S.v.Boxtel wees uit dat het dak van het voormalige expeditiegebouw voldoende overgedimensioneerd was om extra belasting toe te laten. Met name de stalen ligger (IPE 400, h.o.h. 2,50 m) boden mogelijkheden. De betonnen vloerbroodjes tussen de dakliggers konden minder extra gewicht aan. Dit gegeven bepaalde de opbouw van het nieuwe dak en de inrichting van de dakmoestuin. Voor de versterking van het dak werd een staaldak (SAB 106R/750) op het bestaande dak aangebracht plus een 120 mm dikke isolatielaag van drukvaste EPS 200 SE.

Dit pakket vormde de basis voor een verdere waterdichte opbouw die werd aangebracht door de ‘Leven op Daken’-partners Mastum Daksystemen en Van der Tol Hoveniers (Leven op Daken is een kennisplatform dat zich richt op het meervoudig ruimtegebruik van daken, waaronder groendaken). Allereerst is een Smartex daklekkagedetectiesysteem aangebracht. Dit door Progeo geleverde systeem bestaat uit een wortelwerend doek waarover op afstanden van 3 meter strengen zijn gelegd met op elke 3 meter een sensor. Over dit raster is een membraan van koolstofmat gelegd dat bij een eventuele lekkage zorgt voor een snelle waterspreiding. Een over het oppervlak slingerende contactdraad maakt bij een vochtig membraan kortsluiting met de onderliggende sensor waarna monitoring de exacte plaats van de lekkage aangeeft. Tenslotte is er over dit systeem een bestratinglaag van betontegels aangebracht, afgewisseld met perken met serumbeplanting. De feitelijke moestuin bevindt zich in groeibakken die precies op de onderliggende stalen draagconstructie zijn gepositioneerd. Een Pluvia-systeem zorgt voor de afvoer van regenwater.
Beperkt gewicht

Biet & Boon ontwierp de stadsmoestuin met daarin rijen plantenbakken, hekwerken en meubilair. In de plantenbakken is een lichtgewicht moestuinsubstraat aangebracht dat bestaat uit een mengsel van hoge kwaliteit teelaarde met enkele biologische meststoffen en een gangbaar daksubstraat. Het mengsel heeft een laag gewicht per kuub (volledig verzadigd: 1.000 kg/m3). In de lage bakken zit 20 cm aarde en in de hoge bakken 50 cm. Langs de dakranden zijn de hogere bakken op 120 cm vanaf de dakrand geplaatst. Ze bieden daarmee tegelijk een veilige valbescherming voor de dakgebruikers.

De bakken zijn voorzien van zestig tot zeventig verschillende soorten groenten, kruiden en kleinfruit. “Het teeltplan is zo opgesteld dat er veel kleur, reliëf en variatie zit in het beeld van de tuin. Daarbij zijn er meerjarige gewassen, 1-jarige gewassen en korte teelten zoals sla. En alles is eetbaar”, zegt Miltenburg. Een beregeningsinstallatie geeft het allemaal tijdig en voldoende water.
Goois hout

Op twee plekken staan houten tafels met dito banken in lange rijen. Schuttingen schermen in een hoek van het dak de klimaatbehandelingskasten af. Miltenburg: “Ik wilde graag inlands hout. Geen FSC-hout, want dat systeem is zo lek als een mandje. Uiteindelijk hebben we alles kunnen maken van verduurzaamd douglas uit het Gooi.”

Op het dak zijn twee door Archicom ontworpen dakopbouwen gemaakt met daarin de daktoegangen middels trappen en liften. Deze dakopbouwen zijn ook met hout afgewerkt, alleen is hier gekozen voor western red cedar. Het is nu net niet hetzelfde als het douglas van het meubilair, maar op termijn zal er een duidelijk verschil ontstaan als het vergrijzingproces zijn werk gedaan heeft.
Actuele thema’s

In het project Zuidpark komen twee actuele thema’s bijeen. Enerzijds het fenomeen stadlandbouw of urban farming. Het stedelijk boeren en het dicht bij huis produceren van voedsel als antwoord op de mondiale thema’s: energie besparen door minder transport, minder afhankelijk te zijn van de bestaande, lange voedselketens, schaalverkleining die de burger bewust maakt van een duurzame en ecologische levensstandaard. In de stadsmoestuin in Zuidpark is daarboven ook de sociale component van belang. Het effect daarvan is vooral zichtbaar tijdens de lunchuren maar ook op momenten dat er geoogst kan worden.

Een andere zeer actueel thema dat zich in Zuidpark manifesteert is de transformatieopgave voor leegstaande kantoorgebouwen. De strategie die door vastgoedman Huijbregts is gevolgd, is gebaseerd op het aantrekken van een nieuw type huurder. De huidige huurders zijn uit op een efficiënte bedrijfsvoering met oog voor duurzaamheid, ecologie en energiebesparing, in een inspirerende omgeving.url: http://bouwwereld.nl/project/daktuin-geeft-pand-meerwaarde/?utm_campaign=1478241&utm_content=15664664077&utm_medium=email&utm_source=Emailvision