Waarom de EU Russische banken wil aanpakken.

Bron: NRCQnl 28.7.2014 door Chris Hensen
Het is een bijzonder omstreden strafmaatregel. Maar als hij er komt zou die Rusland in het hart raken. De Europese Unie overweegt om een algeheel verbod in te stellen voor “Europese personen” om aandelen en obligaties van Russische banken te kopen. Dit naar aanleiding van het neerhalen van vlucht MH17. Donderdag lekte een memo uit waarin deze sancties – naast een reeks andere – werden besproken. Terwijl zaterdag een nieuwe sanctieronde werd bekendgemaakt,  onderhandelden Europese diplomaten in Brussel koortsachtig over het instellen van een dergelijke maatregel.
Zo’n verbod zou een klap zijn voor de Russische economie. Het geld dat Russische banken ophalen met aandelen en obligaties in het buitenland wordt gebruikt om uit te lenen aan Russische bedrijven. Met dergelijke sancties wordt dus de …..
brandstofkraan voor de economie dichtgedraaid. Die economie stond er toch al niet rooskleurig voor. Vorig jaar groeide de Russische economie met 1,3 procent, tegenover 3,4 procent in 2012. Dat was de laagste groei sinds 2009.
De EU stelt in het memo dat “het beperken van de toegang tot de kapitaalmarkten […] het voor Russische financiële instellingen duurder zal maken om geld te lenen en daarmee wordt het voor hen dus lastiger om de economie te financieren. Ook zal het tot onzekerheid leiden op de markten. Dat zal gevolgen hebben voor bedrijven en de kapitaalvlucht versnellen.”

De schrik van de Russische markt
De Russische markt reageerde meteen al verschrikt: verzekeraars verhoogden hun prijzen voor het verzekeren van Russische staatsschuld tegen wanbetaling. De belangrijkste Russische beursgraadmeter, de MICEX-index, dook vrijdag in het rood.
Hoe afhankelijk Russische banken zijn van buitenlandse financiering blijkt uit een ‘impactanalyse’ die de EU bij het memo heeft gevoegd. Tussen 2004 en 2012 haalden Russische banken 16,4 miljard dollar (12,2 miljard euro) op met aandelenuitzettingen in Europa. In 2013 kwam bijna de helft van al het geld dat werd opgehaald via obligaties uit EU-landen.
Alternatieven heeft Rusland steeds minder. Buitenlandse banken trekken zich sinds de crisis in Oekraïne terug uit Rusland. In de eerste helft van dit jaar leenden zij nog 7,9 miljard dollar uit aan Russische bedrijven. Een jaar daarvoor was dat nog 25 miljard.
Voor Russische banken is het altijd moeilijk geweest om spaargeld van burgers aan te trekken en dat uit te lenen aan bedrijven. Veel Russen staan de financiële crisis van de jaren negentig nog helder op het netvlies, waarbij hun spaargeld verdampte. Veel Russisch spaargeld staat nu ook in het buitenland, bijvoorbeeld op Cyprus. Uiteindelijk zullen Russische banken bij de Staat moeten aankloppen, wat druk zal zetten op de overheidsfinanciën. Maar dat is ook precies de bedoeling. “Deze sancties zullen bedrijven dwingen om financiering te zoeken bij de overheid als noodoplossing. Dat zal de staatsbegroting verder onder druk zetten”, aldus de EU.

Zwaarder dan Amerikaanse sancties
De sancties gelden specifiek voor Russische banken waarbij de Staat een meerderheidsbelang heeft, en voor schuldpapier met een looptijd langer dan negentig dagen. Voor banken is zulke ‘lange’ financiering belangrijk. Dat hebben ze nodig om langlopende leningen mee uit te zetten. De sancties gelden alleen voor nieuwe aandelen en obligaties. Bestaande stukken kunnen nog gewoon verhandeld worden.
Met de sancties gaat de EU verder dan Verenigde Staten, die steeds hebben aangedrongen bij de EU om zich harder op te stellen tegen Rusland. De VS hebben wel eerder soortgelijke sancties ingesteld, maar slechts tegen twee banken. De sancties van de EU hebben betrekking op veel meer banken, want de meeste Russische banken zijn in handen van de overheid. Het gaat om onder meer Sberbank, VTB, VEB en de Russische Agricultuur Bank.
De sancties regelen verder dat Europese beurzen geen aandelen en obligaties meer mogen aanbieden van Russische banken. Daarmee wordt ook een andere uitwijkmogelijkheid afgesloten. Veel banken verkopen ook aandelen en obligaties op de Europese beurzen. Met name de Londense beurs is populair. Ook mogen Europese personen geen advies meer geven aan Russische banken hoe ze dan wel aan financiering kunnen komen.
De EU gaat nog niet zo ver om de geldkraan voor de Russische overheid zelf dicht te draaien. Europeanen mogen nog wel Russische staatsobligaties kopen. De reden daarvoor is dat de EU bang is dat Rusland dan hard zal terugslaan. Rusland is een belangrijke opkoper van Europese staatsobligaties. De EU waarschuwt wel dat er bij volgende sanctieronden gekeken kan worden naar zulke stappen.

Niet zeker of ze komen
Maar de sancties moeten er eerst nog komen. Dat is een grote onzekerheid. Als EU-diplomaten er uit komen, moeten de plannen worden voorgelegd aan de regeringsleiders en staatshoofden van alle 28 EU-landen. Meerdere lidstaten hebben zich eerder terughoudend getoond over dergelijke ‘sectorale’ sancties, waarbij een hele industrie doelwit is. Er is maar een kleine harde kern van EU-landen die hier uitgesproken voor is.
Landen als Duitsland, goed voor 30 procent van alle export uit de EU naar Rusland, zijn voor strengere sancties tegen Rusland. Maar een heus kapitaalverbod zou serieuze repercussies kunnen hebben. Regeringsleiders en staatshoofden van EU-landen moeten unaniem instemmen.
Moskou voert ondertussen de druk op. De Russische ambassadeur in Londen zei donderdag dat nieuwe westerse sancties tegen zijn land illegaal zijn, contraproductief en de wereldeconomie konden schaden. In één adem voegde hij daar omineus aan toe dat “sectorale sancties zomaar het langverwachte eindspel in de huidige internationale politieke crisis in konden zetten.”
http://www.nrcq.nl/2014/07/28/waarom-de-eu-russische-banken-als-doelwit-neemt